Yn cofio 'Tri Mab y Barri'

Yn Ardal Weinidogaeth y Barri, mae'r Parchedig Zoe King wedi arwain gwasanaeth bendithio arbennig iawn ar gyfer tri bedd ym Mynwent Merthyr Dyfan sydd wedi cael eu cymryd drosodd gan Gomisiwn Beddau Rhyfel y Gymanwlad.

Y dynion a oedd yn cael eu coffáu oedd y brodyr John ac Isaac Scandlon, Crefftwyr Ystafell Beiriant, a William Maxwell, Prif Seward a wasanaethodd fel Morwr Masnachol ar yr S.S. "Eskmere" (Lerpwl). Bu farw ar 13 Hydref 1917 yn 59 oed.

Gwasanaethodd John Scandlon ar yr H.M.S. Attentive II, a bu farw ar 3 Gorffennaf 1921. Bu farw Isaac Scandlon ar 26 Rhagfyr 1916 ar yr H.M.S. Vivid II.

Cyn cael ei gymryd drosodd gan Gomisiwn Beddau Rhyfel y Gymanwlad, nid oedd bedd William Maxwell wedi'i farcio gan nad oedd ei weddw yn gallu fforddio carreg fedd.

Yn ystod y weithred gyffrous o gofio a bendithio, siaradodd y Parchedig Zoe am brofiadau ei theulu ei hun o wrthdaro arfog, gan ddweud wrth y bobl bwysig a'r cyhoedd a oedd wedi ymgynnull, "Mae llyfrau hanes yn llawn o'r rhai a wnaeth benderfyniadau. Yn anffodus, mae mynwentydd yn llawn o'r rhai sy'n eu gweithredu.

Mae Comisiwn Beddau Rhyfel y Gymanwlad yn sicrhau nad oes neb yn ddibwys ac nad oes neb yn cael ei anghofio. Fel person o'r brethyn, rwyf hefyd yn gweddïo am y diwrnod na fydd angen Comisiwn Beddau Rhyfel y Gymanwlad mwyach, ac eithrio gofalu am y beddau sydd eisoes yn eu gofal, a pheidio ag ychwanegu mwy."

Darllenodd aelodau Cymdeithas y Llynges Fasnachol (Cymru) Beddardd Kohima cyn i biwglwr o Fand Pres y Barri chwarae'r post olaf i ddechrau eiliad o fyfyrdod tawel.

Yna gosododd pobl bwysig gan gynnwys yr Arglwydd Faer a Kanishka Narayan, AS Bro Morganwg, a chynrychiolwyr Cymdeithasau Beddau Rhyfel y Llynges Fasnachol a'r Gymanwlad dorchau a thalu eu parch i'r tri dyn.

Roedd yn hyfryd gweld cymaint o aelodau'r gymuned yn dod ynghyd i dalu eu parch a diolch am aberthau'r tri dyn a ddisgrifiwyd gan y Parchedig Zoe fel 'tri mab y Barri'.